Миллий ҳисоблар тизимидаги асосий кўрсаткичларнинг ўзаро боғлиқлигини статистик усулларда таҳлил қилиш | Статья в журнале «Молодой ученый»

Отправьте статью сегодня! Журнал выйдет 28 декабря, печатный экземпляр отправим 1 января.

Опубликовать статью в журнале

Библиографическое описание:

Маткаримова, И. А. Миллий ҳисоблар тизимидаги асосий кўрсаткичларнинг ўзаро боғлиқлигини статистик усулларда таҳлил қилиш / И. А. Маткаримова. — Текст : непосредственный // Молодой ученый. — 2016. — № 29.3 (133.3). — С. 21-23. — URL: https://moluch.ru/archive/133/37318/ (дата обращения: 16.12.2024).



Мазкур мақолада, миллий ҳисоблар тизими услубияти асосида асосий кўрсаткичларни турли махсус статистик усуллари кўриб чиқилган ва таҳлил этилган.

Калит сўзлар: Миллий ҳисоблар тизими,Автокорреляция, тренд, корреляцион-регрессион таҳлил, корреляция коэффициенти.

МҲТнинг умумлашган кўрсаткичлари орасидаги ўзаро аълоқаларни реал статистик ўрганиш учун актокорреляция, тренд ва корреляцион- регрессион таҳлилдан фойдаланиш муҳимдир. Биз юқоридагилардан келиб чиқиб, МХТ кўрсаткичларининг ўзаро алоқалари ва боғлиқлигини тадқиқ қилиш учун автокорреляция, тренд ва корреляцион-регрессион таҳлилда корреляция коэффицентини кўриб ўтамиз.

Жумладан, ялпи ишлаб чиқариш ЯИЧ (Х) билан ялпи ички маҳсулот ЯИМ (Y) шаклида ёзиш мумкин.

1-жадвал

Корреляцион − регриссион таҳлилда автокареляция коэффициентини ҳиссоблаш

йиллар

х

у

xi

xi+1

yi

yi+1

N

9325248,0

4341499,9

9325248

14010637,4

4341499,9

6512218,4

n+1

14010637,4

6512218,4

14010637,4

18271655,5

6514418,4

8498922

n+2

18271655,5

8498922

18271655,5

22777353,3

8498922

10536070

n+3

22777353,3

10536070

22777353,3

29598611,3

10536070

14233217,9

n+4

29597611,3

14233217,9

-

-

-

-

ЖАМИ:

93982505,5

44121928,2

64384894,2

84658257,5

29890910,3

39780428,3

Давоми

86,9602502

196,29796

20,1510713

42,4089884

28,2727955

130,652668

196,29796

333,853394

42,4089884

72,2316751

55,3468362

255,997539

333,853394

518,807823

72,2316751

111,008771

89,5452371

416,179952

518,80782

876,018594

111,008771

202,584449

149,96218

674,155249

-

-

-

-

-

-

1135,91942

1924,97777

245,800506

428,2338835

323,1270488

1476,985408

Формула

Ечилиши

Формула

Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, динамика қаторларида ЯИМ ва ЯИЧда жуда ҳам юқори ижобий автокорреляция мавжуд. Демак, у динамика қаторлари даражалари орасидаги боғлиқликни ифодалайди.

Трендни аниқлаш масаласи шундан иборатки, қатор даражаларини вақт функциясида қараб, унинг ҳар бир аниқ шароитга мос шаклини аниқлаш, сўнгра берилган маълумотлар асосида кичик квадратлар усули ёрдамида ушбу функция тенгламасининг номаълум ҳадларини ҳисоблаш ва ниҳоят, олинган натижаларга таяниб қаторнинг назарий даражаларини аниқлашдир.

Формулалар: .

Ҳисоблаш: . Формулалар: . .

Ҳисоблаш: .

Башорат

Башорат

2-жадвал

Корреляцион − регрессион таҳлилда тренд тенгламасини тузиш

йиллар

t

n

9325248,0

4341499,9

-2

4

-18650496

-8683000

8934212,6

4062928

n+1

14010637

6512218,4

-1

1

-14010637

-6512218

13865357

6443656,8

n+2

18271656

8498922

0

0

0

0

18796501

8824385,6

n+3

22777353

10536070

1

1

22777353

10536070

23727645

11205114

n+4

29597611

14233218

2

4

59195223

28466436

28658790

13585843

ЖАМИ:

93982505,5

44121928,2

0

10

49311443

23807288

93982506

44121928

МҲТнинг умумлашган кўрсаткичлари орасидаги ўзаро алоқаларни реал статистик ўрганиш учун корреляцион-регрессион таҳлилдан фойдаланиш ҳам муҳимдир. Бунда корреляция коэффицентининг миқдори бу кўрсаткичлар орасидаги мустаҳкам ўзаро алоқаларни ифодалайди: агар корреляция коэффиценти 0,7дан ошса, ҳодисалар орасидаги боғланиш кучли; агарда 0,3 дан кам бўлса улар орасидаги боғланиш кучсиз дейилади.

Корреляцион боғланишларни ўрганишда икки тоифадаги масалаларни ечиш зарурияти пайдо бўлади. Улардан бири белгилар ўртасидаги боғланиш кучини баҳолашдан иборат. Бу масалани ечиш учун статистика амалиётида корреляцион таҳлил усусли қўлланилади. Корреляцион таҳлил корреляция коэффициентларини аниқлаш ва уларнинг муҳимлигини баҳолашга асосланади.

3-жадвал

Корреляцион − регриссион таҳлилда коррелясия коэффициентини ҳисоблаш

йиллар

N

391035,4

278571,9

1089314,7

152908684,1

n+1

145280,6

68561,6

99606,67

21106438,21

n+2

-524845,6

-325463,6

1708181,4

275462903,8

n+3

-950292,1

-669044,4

6357875,7

903054980,3

n+4

938821,7

647374,7

6077694,2

881386184,4

ЖАМИ:

0,05

0,20

15332673

2233919191

Давоми

x

y

77602303

9325248,0

8934212,6

4341499,9

4062928

4700693

14010637

13865356,85

6512218,4

6443656,8

105926555

18271656

18796501,1

8498922

8824385,6

447620409

22777353

23727645,35

10536070

11205114

419094002

29597611

28658789,6

14233218

13585843

1054943963

93982505,5

93982505,5

44121928

44121928

Хулоса қилиб айтганда ҳар иккала қатор ўртасидаги боғланиш + 0,887 ни ташкил қилар экан. Бу деган сўз улар ўртасидаги боғланиш тўғри ва кучли.

Хулоса қилиб айтганда, миллий ҳисоблар тизими услубияти асосида асосий кўрсаткичларни турли махсус статистик усулларда таҳлил қилиш, уларни баҳолаш иқтисодий ривожланиш динамикасини реал статистик тасвирлашга, аҳолини турмуш даражасини ҳаққоний баҳолашга олиб келади.

Адабиётлар рўйҳати:

  1. Система национальных счётов 1993. издание ООН,1998 г. – С.123-160.
  2. Основы национального счетоводства (международный стандарт): Учебник./ Под ред. Ю.Н.Иванова. – Москва: ИНФРА-М, 2011.-С.92-97.
  3. А.Қорабоев Миллий ҳисоблар тизими. Т.:Молия. 2008 й.
  4. Б.М.Маҳмудов. Миллий ҳисоблар тизими Дарслик.-Т.: ТДИУ, 2011
  5. А.Р. Қорабаев, Б.К.Ғойибназаров, Н.Х.Рашитова. Миллий ҳисоблар тизими. Дарслик. –Т.: Иқтисод-Молия, 2015
  6. Ғойибназаров.Б.К. Ўзбекистон Республикасида Миллий ҳисоблар тизимини ишлаб чиқишнинг илмий – методологик асослари (Статистик аспект): Иқт. фан. док. илм. дар. у-н дисс. Тошкент давлат иқтисодиёт университети. .-Т., 2006. 338 бет
Основные термины (генерируются автоматически): реал статистик, корреляция.


Ключевые слова

тренд, Миллий ҳисоблар тизими, Автокорреляция, корреляцион-регрессион таҳлил, корреляция коэффициенти

Похожие статьи

Республика Олий таълим тизимида экология фанининг ўқитишда мулоҳазалар

Ушбу мақолада республика ОТМларида экология фанини ўқитиш жараёни, фан сифатида ўқитила бошлагани, дарс соатлари ва эндиликда бу фанга берилаётган эътибор ҳақида маълумотлар келтирилган.

Қизириқ тумани тупроқлари ва уларнинг мелиоратив ҳолатини яхшилаш йўллари

Ушбу мақолада Сурхондарё вилояти Қизириқ тумани ҳудудларида тарқалган тупроқлар, уларнинг ҳозирги мелиоратив ҳолати ўрганилиб, таҳлил қилинади ва ушбу ҳудуднинг унумдорлигини ошириш учун амалга ошириладиган агротехник тадбирлар келтириб ўтилади.

Лизинг ишлаб чиқариш корхоналарини модернизация қилишнинг асоси сифатида

Мақола саноат корхоналарини ишлаб чиқариш фаолиятини модернизация қилиш, янги техника ва технология билан қуроллантиришда молиялаш муаммоларини хал этишнинг устувор йўналишларидан бири бўлган лизинг муносабатлари, унинг ижара ҳамда кредитдан фарқловч...

Талабалар мустақил ишларини ташкил қилишда инновацион технологияларнинг роли

Талабанинг фан бўйича мустақил таълим жараёнини ташкил қилишда мақсадли йўналтирилган ахборотлашган компьютер технологияларидан фойдаланиш ўқитувчини техникавий ва технологик жиҳатдан қўллаб қувватлайди, ўқувчилар билан жонли мулоқот қилиши учун анча...

Болаларда экологик билим ва кўникмаларни шакллантиришнинг самарали усуллар

Ушбу мақолада боғча тарбияланувчилари ва бошланғич синф ўқувчиларининг экологик саводхонлигини шакллантириш учун самарали бўлган тадбирлар Руминияда ўтказилган тажрибалар мисолида таҳлил этилади.

Физика таълими — концепцияси

Мақолада физиканинг барча тушунча ва қонунлари табиий–илмий билимлар асосини ташкил килиши, у элементар заррачаларидан галактикагача бўлган — объектлар ва турли туман ҳодисаларни ўрганиш даражалари таҳлил этилган. Физика фан сифатида табиий фанлар со...

Пайариқ туманидаги қурилиш объектлари мисолида табиий қурилиш материалларининг радиоактивлиги

Мақолада Самарқанд вилояти Пайариқ тумани қурилиш объектларида ишлатилаётган табиий қурилиш материаллари таркибидаги радионуклидларнинг солиштирма активлигини ўлчаш натижалари келтирилган.

Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг мамлакатимиз иқтисодиётидаги ўрни

Мақолада мамлакатимизда кичик бизнесни ривожлантириш масалалари, шунингдек, иқтисодий салоҳиятимизни янада ривожлантиришда кичик бизнеснинг ўрни ва ундаги камчиликларни белгилаб беради.

Атмосфера ҳавосини чанг билан ифлосланиш холатини гигиеник баҳолаш

2015–2017 йилларда туман аҳолисининг касалланиш ҳолати бевосита атмосфера ҳавосининг ифлосланиши билан боғлиқ бўлиб, болалар, ўсмирлар ва катталар ўртасида асосан нафас аъзолари кўпайганлиги, юқумли ва паразитар, эндокрин, қон тизими касалликлари кам...

Аҳоли яшаш жойларида чиқиндилар муаммоси ва уларни ечишнинг замонавий йўллари

Нукус шаҳар худуди қаттиқ маиший чиқиндилардан тозалаш тизими тўғри ташкиллаштирилган бўлиб, чиқиндилар йиғиш майдончалари, контейнерлар сони етарли, аммо худуд тупроғининг микробиологик кўрсаткичлар бўйича тозалик даражаси бўйича гигиеник меъёрларга...

Похожие статьи

Республика Олий таълим тизимида экология фанининг ўқитишда мулоҳазалар

Ушбу мақолада республика ОТМларида экология фанини ўқитиш жараёни, фан сифатида ўқитила бошлагани, дарс соатлари ва эндиликда бу фанга берилаётган эътибор ҳақида маълумотлар келтирилган.

Қизириқ тумани тупроқлари ва уларнинг мелиоратив ҳолатини яхшилаш йўллари

Ушбу мақолада Сурхондарё вилояти Қизириқ тумани ҳудудларида тарқалган тупроқлар, уларнинг ҳозирги мелиоратив ҳолати ўрганилиб, таҳлил қилинади ва ушбу ҳудуднинг унумдорлигини ошириш учун амалга ошириладиган агротехник тадбирлар келтириб ўтилади.

Лизинг ишлаб чиқариш корхоналарини модернизация қилишнинг асоси сифатида

Мақола саноат корхоналарини ишлаб чиқариш фаолиятини модернизация қилиш, янги техника ва технология билан қуроллантиришда молиялаш муаммоларини хал этишнинг устувор йўналишларидан бири бўлган лизинг муносабатлари, унинг ижара ҳамда кредитдан фарқловч...

Талабалар мустақил ишларини ташкил қилишда инновацион технологияларнинг роли

Талабанинг фан бўйича мустақил таълим жараёнини ташкил қилишда мақсадли йўналтирилган ахборотлашган компьютер технологияларидан фойдаланиш ўқитувчини техникавий ва технологик жиҳатдан қўллаб қувватлайди, ўқувчилар билан жонли мулоқот қилиши учун анча...

Болаларда экологик билим ва кўникмаларни шакллантиришнинг самарали усуллар

Ушбу мақолада боғча тарбияланувчилари ва бошланғич синф ўқувчиларининг экологик саводхонлигини шакллантириш учун самарали бўлган тадбирлар Руминияда ўтказилган тажрибалар мисолида таҳлил этилади.

Физика таълими — концепцияси

Мақолада физиканинг барча тушунча ва қонунлари табиий–илмий билимлар асосини ташкил килиши, у элементар заррачаларидан галактикагача бўлган — объектлар ва турли туман ҳодисаларни ўрганиш даражалари таҳлил этилган. Физика фан сифатида табиий фанлар со...

Пайариқ туманидаги қурилиш объектлари мисолида табиий қурилиш материалларининг радиоактивлиги

Мақолада Самарқанд вилояти Пайариқ тумани қурилиш объектларида ишлатилаётган табиий қурилиш материаллари таркибидаги радионуклидларнинг солиштирма активлигини ўлчаш натижалари келтирилган.

Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг мамлакатимиз иқтисодиётидаги ўрни

Мақолада мамлакатимизда кичик бизнесни ривожлантириш масалалари, шунингдек, иқтисодий салоҳиятимизни янада ривожлантиришда кичик бизнеснинг ўрни ва ундаги камчиликларни белгилаб беради.

Атмосфера ҳавосини чанг билан ифлосланиш холатини гигиеник баҳолаш

2015–2017 йилларда туман аҳолисининг касалланиш ҳолати бевосита атмосфера ҳавосининг ифлосланиши билан боғлиқ бўлиб, болалар, ўсмирлар ва катталар ўртасида асосан нафас аъзолари кўпайганлиги, юқумли ва паразитар, эндокрин, қон тизими касалликлари кам...

Аҳоли яшаш жойларида чиқиндилар муаммоси ва уларни ечишнинг замонавий йўллари

Нукус шаҳар худуди қаттиқ маиший чиқиндилардан тозалаш тизими тўғри ташкиллаштирилган бўлиб, чиқиндилар йиғиш майдончалари, контейнерлар сони етарли, аммо худуд тупроғининг микробиологик кўрсаткичлар бўйича тозалик даражаси бўйича гигиеник меъёрларга...

Задать вопрос