Бұл мақалада студенттерге информатика пәнін оқытуы қарастырылады, атап айтқанда, оқытуда мобильді қосымшаларды қолданудың орындылығы және білім беруде белсенді әдіс- тәсілдердің маңыздылығы мен тиімділігі қарастырылады. Белсенді тәсіл көптеген ақпаратты есте сақтауға және оқудың жаңа, соның ішіндегі жобалық, шығармашылық, зерттеушілік түрлерін игеруге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, оқушылардың өзінің жұмыстарының нәтижелері үшін дербестігі мен жауапкершілігін дамытуда баса назар аударуға және де мектептегі білімнің практикалық бағытын күшейтуге мүмкіндік береді. Мобильді қосымшаларды қолдану технологиясы оқу процесінің сапасын және оқушылардың материалды игеру дәрежесін арттыруға мүмкіндік береді. Яғни, оқушыларға мобильді құрылғылармен білім алған ұнайды. Оқушыларға белсенді тәсіл арқылы мобильді қосымшаларды қолданып сабақты ұғымды, қызықты, танымды жүргізуге көмектеседі және оқушының оқуға деген ынтасы артады.
Түйін сөздер: оқушы, мобильді қосымша, белсенді тәсіл, оқыту, ынта, ұғымды, тиімді, танымды, маңызды.
В данной статье рассматривается преподавание информатики школьникам, в частности рассматривается целесообразность использования мобильных приложений в обучении, важность и эффективность деятельностных методов в обучении. Деятельностный подход позволяет запоминать большое количество информации и осваивать новые виды обучения, включая проектирование, творчество, исследовательскую работу. Кроме того, это позволяет сосредоточить внимание на развитии самостоятельности и ответственности учащихся за результаты своей работы и усилить практическую направленность школьного образования. Технология использования мобильных приложений позволяет повысить качество учебного процесса и степень усвоения материала школьниками, то есть учащимся нравится учиться с мобильных устройств. Использование мобильных приложений помогает учащимся сделать урок содержательным, интересным и информативным за счет деятельностного подхода, повышается мотивация ученика к учебе.
Ключевые слова: школьник, мобильное приложение, деятельностный подход, обучение, увлеченность, понимание, эффективное, информативное, важность.
Біздің заманымызда әрқашан ең маңызды мәселелердің бірі- білім беру, яғни, білімді ұғымды, тиімді беру және оқушыларды сол білімді алуға ынталандыру. Қазіргі қоғамда болып жатқан үлкен өзгерістер мен технологияның қарқынды дамуының әсерін дәстүрлі репродуктивті білім беру мен оқушының пассивті бағынышты рөлі шеше алмайды. Сондықтан білім беру үрдісінде жаңа педагогикалық технологиялар, оқытуда белсенді әдіс- тәсілдер, оқу процесін ұйымдастыруда жаңа формалар қажет. Оқытудың белсенді әдістері — бұл оқу процесінде оқушының өзін-өзі анықтау мәселесі бірінші орынға шығатын оқу процесін ұйымдастырудың тәсілі, сонымен қатар бұл әдіс оқушының танымдық, практикалық іс-әрекет белсенділігін арттырады. Оқытудағы белсенділік тәсілінің тұжырымдамасы А. Қойшыбаеваның, Л. С. Выготскийдің, Ю. К. Бабанскийдің, И. И. Ильясованың, Л. М. Фридманның, [8, 62, 25, 44, 147] еңбектерінде ұсынылған зерттеулерге негізделген. Олардың болжауы бойынша:
— оқушылардың білімін, іскерлігін және дағдыларын қалыптастырудың жеке-шығармашылық қағидаты, яғни информатиканы оқыту процесінде ақпараттық және телекоммуникациялық технологияларды белсенді, барабар және тиімді қолдануға оқушының дайындығы,
— оқушының шығармашылық даралығын анықтау және қалыптастыру,
— оның болашақ кәсіби көзқарасын дамыту,
— оқу процесін ұйымдастырудың икемді модельдерін құру.
Белсенді тәсіл көптеген педагогикалық технологиялардың негізінде жатыр, солардың ішінде:
— Жобалық қызмет;
— Оқытудың интерактивті әдістері;
— Проблемалық-диалогтық оқыту;
— Оқытудағы витагендік тәсіл;
— Пәнаралық байланыстар негізінде интеграцияланған оқыту.
Дәл осы технологиялар білімді игеру процесіне белсенділік сипатын береді, яғни көптеген ақпаратты есте сақтауға және оқудың жаңа, соның ішіндегі жобалық, шығармашылық, зерттеушілік түрлерін игеруге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, оқушылардың өзінің жұмыстарының нәтижелері үшін дербестігі мен жауапкершілігін дамытуға баса назар аударуға және де мектептегі білімнің практикалық бағытын күшейтуге мүмкіндік береді. Г. А. Цукерман айтады: «білімді дайын түрде енгізбеңіз. Балалардың жаңалық ашуға мүмкіндігі болмаса да, іздеу жағдайын жасау мүмкіндігі әрқашан бар…». Сонымен қатар керемет педагог А. Н. Леонтьев өз жазбаларында белсенді тәсілдің маңыздылығын жеткілікті түрде дәлелдеді. Жазбада ол мәдениеттің жетістіктерін игеру үшін жаңа буын осы жетістіктер пайда болған әрекетке ұқсас әрекеттерді жүзеге асыруы керек деп жазды. Осы себепті, балаларды тәуелсіз өмірге және іс-әрекетке дайындау үшін оларды моральдық және әлеуметтік тұрғыдан толыққанды өмір сүруді ұйымдастыра отырып, оларды осындай іс-шараларға тарту артық болмайды деп айтты. Демек бұл тәсіл сабақ жүргізуде оқушыларды білім алуға ынталандырып қана қоймай, сонымен қатар жобалық, зерттеушлік білім түрлерін іске асыруға тағы да ақпаратты есте сақтауға мүмкіндігі зор. Ақпаратты есте сақтауда, білім беруде білім алушыға теорияны жай мәтін түрінде түсіндіріп айтсақ ол бұл ақпаратты дұрыс түсінбей жаттап алуы мүмкін, тағы да түсініп жаттауы мүмкін бірақ бұл ақпаратты уақыт өте ұмытып кетуі мүмкін. Мысалға, есімізге алайықшы, біз мектеп қабырғасында оқыған физика пәні. Көбіміз сол пәнде жақсы бағаға оқып бітірдік. Ал күнделікті жанымызда болып жатқан физикалық құбылыстар, тіптен жер, ауа, күн осылардың бәрінде дәл қазіргі уақытта небір түрлі физикалық құбылыстар болып жатыр. Енді сұрақ, біз оларды атымен айта аламыз ба? Физикадан өткен көптеген заң, құбылыс, теорияларды есімізге түсіре аламыз ба? Жауап беруге қиналамыз, себебі біз сол ереже, заңдарды дұрыс мағынасын түсінбей, дұрыс зерттемей белгілі бір уақытқа уақытша жаттап алдық. Ал енді сол теорияларды жай жаттап қана емес, бір жоба жасап, зерттеп белсенді әдіс арқылы түсіндірсек. Мысалға, Ньютонның үшінші заңын түсіндірерде, ғарыштық кемені зерттетіп, жоба жасатқызсақ. Менің ойымша, бұл жағдайда оқушы Ньютонның заңын дұрыс түсініп қана қоймай, оның қалай, қайда қолданалатынын, сонымен қатар ғарыштық кеме туралы білімін кеңейтеді. Бұл әдіс тек физика пәніне қатысты емес, басқа да пәндерде қолданған дұрыс болады. Міне сондықтан, мұғалімнің сабақты жай айтып түсіндіргені, оқушының пассивті рөлі, тағы да тек теория түрінде ақпараттарды автоматты түрде жаттап алуы — қазіргі кезде білім алу емес, уақытты тек босқа өткізуі деп санаймын.
Тағы да атап айтсақ, қазіргі күннен күнге өзгеріп жатқан заманда студенттер портативті құрылғыларды — телефондарды, смартфондарды, планшеттерді әр мақсатта қолдануға көбірек ұмтылады. Оқушы бір сәтте бүкіләлемдік ақпаратқа бір ғана ұялы телефоннан қол жеткізе алады. Бұл кітапханаға бару және деректерді іздеу мүмкіндігін азайтады. Ұялы телефонды осы мақсаттар үшін пайдалануға болады және портативті құрылғыларды қолданып оқыту әрекеті- мобильді оқыту деп аталады. Мобильді оқыту — білім берудегі пайда болған және даму үстіндегі жаңа бағыт. Мобильді оқытуды енгізу қазіргі заманғы мобильді құрылғылардың кең ауқымды функцияларының арқасында мүмкін болды, оған қазіргі кезде мыналар жатады: дауыстық байланыс, хабарлама алмасу, графикалық алмасу, интернет-браузерлер, және т. б.
Сондай-ақ, мобильді білім беру мазмұны деп аталатын мобильді оқыту мазмұнына бірқатар талаптар қолданылады:
Қол жетімділік — мобильді оқу мазмұнын орналасқан жеріне қарамастан кез-келген жерден алуға болады. Мобильді желі провайдерлерінің барынша көп қамтылуы және мобильді құрылғылардың болуы оқушы үшін ыңғайлы кез келген уақытта мобильді оқыту сервистерінің барлық жерде болуын қамтамасыз етеді.
Сұраныс бойынша қол жеткізу — табиғаты бойынша мобильді құрылғы қажет болған кезде құнды мазмұнды жеткізу мүмкіндігін барынша пайдаланып, оқушыға сұраныс бойынша қол жетімділікті қамтамасыз етеді.
Микроэргономиканың жоғары деңгейі -шағын экран өлшеміндегі жоғары сурет/дыбыс сапасы. Шағын шығыс файл өлшемі (жүктеу жылдамдығы).
Оқытуды дербестендіру. Мобильді құрылғылар, әдетте, иелерінің меншігі болып табылады, Күні бойы олардың иелігінде болады және көптеген теңшеу мүмкіндіктеріне ие. Сондықтан мобильді технологиялар стационарлық технологиялармен салыстырғанда Жекелендірудің кең мүмкіндіктерін ұсынады.
Жедел кері байланыс және оқу нәтижелерін бағалау. Мобильді технологиялар оқу нәтижелерін бағалау процесін жеделдетеді және оқушылар мен оқытушыларға қол жеткізген жетістіктерін тезірек бақылауға мүмкіндік береді.
Кез келген уақытта және кез келген жерде оқыту. Мобильді құрылғы көбінесе иесімен бірге болғандықтан, сіз кез-келген уақытта және бұрын армандай алмайтын кез-келген жерде жаттығулар жасай аласыз. Мобильді оқыту бағдарламалары қолданушыға таңдау жасауға мүмкіндік береді: ол бірнеше минутты қажет ететін жаттығуды орындай алады немесе бірнеше сағат ішінде тапсырмаға толықтай шоғырлана алады. Осындай икемділіктің арқасында жаттығулар арасында үлкен үзіліс немесе автобуста қысқа сапар пайдалануға болады.
Ситуациялық оқытуды қолдау. Аудиториядағы дәстүрлі оқу үрдісімен салыстырғанда, Мобильді құрылғылар оқушыны әртүрлі тақырыптық мобильді қосымшалар арқылы тақырыпты түсінуді жеңілдететін ортаға жылжытуға мүмкіндік береді. Мысалы, мобильді қосымшалар-маңызды сәулет объектілері, олардың композициялары, конструкциялары мен маңызы туралы баяндайтын қала бойынша экскурсоводтар; табиғи мекендеу ортасында олармен танысу шамасына қарай өсімдіктер туралы мәліметтер беретін мобильді қосымшалар және т. б.
Үздіксіз оқытуды дамыту. Бұлтты деректерді сақтау арқылы оқытудың тиімділігін арттыруға болады. Білім беру ресурстары мен ақпаратты Компьютердің қатты дискісінде емес, бұлтты қоймаларда сақтауға болады, сондықтан Студенттер әртүрлі мобильді құрылғылардан бірдей материалмен жұмыс істей алады. Қазіргі заманғы бағдарламалық жасақтама бірнеше құрылғылардағы деректерді синхрондауға мүмкіндік береді, сондықтан Студенттер ұялы телефондағы жұмысын компьютерде тоқтатылған жерден бастай алады және керісінше.
Ресми және бейресми оқыту арасындағы байланысты қамтамасыз ету. Мобильді құрылғылар жаңа білім алуға ықпал ететін ресми және бейресми оқыту арасындағы шекараны бұлдыратады. Мобильді құрылғылардың көмегімен оқушылар сыныпта немесе аудиторияда айтылған оқу материалын тереңірек түсіну үшін қосымша материалдарды оңай табады. Мысалы, студенттермен «сөйлейтін» және оларды ұялы телефонға орнатылған динамиктер мен микрофон арқылы «тыңдайтын» тілдерді үйренуге арналған көптеген қосымшалар бар. Бұрын бұл үшін мұғалім керек еді, енді мобильді құрылғы мен оған орнатылған мобильді қосымша жеткілікті.
Мүмкіндігі шектеулі оқушыларға көмек. Мәтінді масштабтау, дауыстық транскрипция, геолокация және мәтінді сөйлеуге түрлендіру технологияларының арқасында мобильді құрылғылар мүмкіндігі шектеулі адамдарға жеткілікті ресурстармен және аз қамтамасыз етілген қауымдастықтарда білім беру сапасын түбегейлі арттырады.
Мобильді оқыту — бұл теориялық мүмкіндік емес, нақты бар. Әртүрлі елдердің оқушылары мен педагогтары мобильді құрылғылардың көмегімен кең білім беру ресурстарына қол жеткізе алады, ақпаратты талқылай алады және оны басқа оқушылармен бөлісе алады, әріптестер мен оқытушылардан қолдау ала алады, сондай-ақ тиімді коммуникацияларды жүзеге асыра алады.
Әрине, мобильді технологиялар білім беру үшін панацея болып табылмайды және ешқашан болмайды, бірақ бұл қуатты және жиі бағаланбайтын құрал (басқалармен қатар) білім беруді жаңа деңгейге көтере алады.
ЮНЕСКО (Біріккен Ұлттар Ұйымының білім, ғылым және мәдениет ұйымы) қызметкерлері бөлген мобильді оқытудың кейбір артықшылықтарын қарастырайық):
Мүмкіндіктерді кеңейту және білімге тең қол жетімділікті қамтамасыз ету. Ұялы телефондардың бағасы үнемі төмендеп келеді, сондықтан көптеген адамдар, тіпті ең кедей аймақтарда да, осындай құрылғыларды сатып алуға мүмкіндігі бар және оларды қалай пайдалану керектігін біледі. Қазіргі уақытта әртүрлі елдерде мобильді технологияны қолдануға негізделген көптеген жобалар бар, олар барлығына ұялы байланыс арқылы заманауи оқу материалдарын ұсынады.
Мобильді оқытудың көрінетін артықшылықтарымен қатар бірқатар проблемалар мен қиындықтар бар, атап айтқанда:
Техникалық мәселелер : мобильді құрылғылардағы экрандар мен пернелердің шағын мөлшері; Интернетке қолжетімділік проблемалары; мобильді құрылғылардың тек батареялардан жұмыс істейтіндігі фактісі; мобильді құрылғыларда қол жетімді жад көлемі; ақпараттық қауіпсіздік проблемалары; мобильді платформаларға байланысты бірыңғай стандарттардың болмауы және т. б.
Әлеуметтік және білім беру мәселелері: барлық студенттер қолайлы мобильді құрылғыны сатып ала алмайды; оқу нәтижелерін бағалауға байланысты проблемалар; оқу мазмұнының қауіпсіздігіне байланысты проблемалар; мобильді технологияның тым тез дамуы; мобильді оқыту үшін педагогикалық теорияның дамымауы; электрондық оқыту мен мобильді оқыту арасындағы тұжырымдамалық айырмашылықтар; жеке ақпараттың қауіпсіздігіне байланысты мәселелер және т. б.
Мобильді оқытуды көптеген жолдармен ұйымдастыруға болады, бұл мобильді оқытуды басқару жүйелері (мобильді курстарды дамыту платформалары) арқылы мобильді оқытуды ұйымдастыру болуы мүмкін, мысалы: Litmos, LearningCart, Saba, Blackboard Mobile Learn (Moodle мобильді нұсқасы). Оқыту үшін мобильді құрылғыларды қолданудың тағы бір тәсілі-Мобильді қосымшаларды пайдалану.
Мобильді қосымша-бұл белгілі бір функционалдылыққа ие, әртүрлі әрекеттерді орындауға мүмкіндік беретін белгілі бір платформада орнатылған бағдарлама. Әр мобильді қосымшаның өзіндік қызметтер жиынтығын ұсынатын ерекше мүмкіндігі бар. Білім беру үшін мобильді қосымшалардың маңыздылығы жаңа технологиялар тұрғысынан олардың қол жетімділігі мен тартымдылығымен ғана емес, сонымен бірге олар беретін мүмкіндіктерімен де артып келеді: оқушылардың тапсырмалармен бірлесіп жұмыс істеуі, оқуды мектептен тыс жерде жалғастыру, әркімнің сөйлеуге, қатысуға мүмкіндігі бар.
Мобильді қосымшаларды қолдану технологиясы оқу процесінің сапасын және оқушылардың материалды игеру дәрежесін арттыруға мүмкіндік береді. Яғни, оқушыларға мобильді құрылғылармен білім алған ұнайды, сонымен қатар оқушылардың белсенділігін, қызығушылығын арттыратын белсенді тәсіл арқылы білім алуға құштарлығын туғызады.
Демек, оқушыларға сабақты белсенді тәсіл арқылы мобильді қосымшаларды қолданып ұғымды, қызықты, танымды жүргізуге көмектеседі және оқушының оқуға деген ынтасы артады.
Әдебиет:
- http://www.art-talant.org/publikacii/27239-belsend-oytu-tsldern-timdlg
- Жаңартылған білім беру бағдарламасы бойынша мұғалімге арналған нұсқаулық. (Белсенді оқу əдістері арқылы əзірленген оқу мақсаттарының жəне білім беру бағдарламасының бірізділігі) 2016-жыл
- Выготский Л. С., Вопросы теории и истории психологии. — М.: Педагогика, 1982. — 488 б.
- Қойшыбаева А. Оқушының оқу белсендігін арттыру жолдары. Алматы: Мектеп, 1978.
- Талызина Н. Ф. Формирование познавательной деятельности учащихся.- М.: Знание, 1983
- Бабанский Ю. К. Методы обучения в современной общеобразовательной школе.- Москва: Просвещение, 1985.
- Кукульска-Хьюм А. Мобильное обучение. URL: http://iite.unesco.org/pics/publications/ru/files/3214679.pdf
- Голицына И. Н., Половникова Н. Л. Мобильное обучение как новая технология в образовании // Образовательные технологии и общество. -2011. — № 1. — С. 241–252.
- Фридман Л. М. Кулагина И. Ю. Мотивация учения. -М.: Просвещение, 1991.-С. 192–194.
