Maqolada surunkali kolostaz bo'lgan 13 nafar bemor Toshkent shahridagi 1-RKSHda dolixokolon fonida jarrohlik davolash natijalari keltirilgan bo'lib, unda ileorektomiya kolektomiya bilan birga qilingan. Operatsiyadan keyin o'tgan vaqt oshgani sayin, defekatsiya chastotasining sezilarli qisqarishi va bezatilgan stulning paydo bo'lishi qayd etildi. Bemorlarning 87,9 % dan yaxshi natijalar olingan. Total kolektomiya va ileorektomiya dolichokolonning surunkali kolostazini jarrohlik yo'li bilan tuzatish uchun keng qo'llanilishi kerak.
Kalit so'zlar: surunkali ich qotish, surunkali kolostaz, dolichokolon, jarrohlik davolash, kolektomiya.
В статье приводятся результаты хирургического лечения 13 больных с хроническим колостазом на фоне долихоколон в 1-РКБ города Ташкент, которым была выполнена колэктомия с илеоректостомией. Отмечено достоверное сокращение частоты дефекаций и появление оформленного стула по мере увеличения времени, прошедшего после операции. Хорошие результаты получены у 87,9 % больных. Тотальная колэктомия и илеоректостомия должны широко использоваться для хирургической коррекции хронического колостаза обусловленного долихоколон.
Ключевые слова: хронический запор, хронический колостаз, долихоколон, хирургическое лечение, колэктомия.
Kirish
40 % bemorlarda aniqlanadigan yo'g'on ichakning kengayishi (dolichokolon), ko'plab mualliflar surunkali qabziyat rivojlanishiga sabab bo'ladi deb hisoblashadi.
Surunkali kolostaz keng tarqalganligi va qabziyat katta yoshdagi mehnatga layoqatli aholining 30–40 % gacha bo'lganlarda uchrashini [2–4] hisobga olgan holda ushbu mavzu dolzarbdir. Bugungi kunda surunkali kolostaz va dolixokolonli bemorlarda jarrohlik taktikasi sifatida total kolektomiya samaradorligi faol muhokama qilinmoqda [6, 8]. Ushbu tadqiqotning maqsadi dolichokolon fonida surunkali kolostazli bemorlarda umumiy kolektomiya, ileorektomiyadan keyin uzoq muddatli natijalar va hayot sifatini baholashdan iborat edi.
Material va metodlar
Dolichocolon bilan surunkali qabziyat uchun umumiy kolektomiya 13 nafar bemorda, shu jumladan 15 yoshdan 69 yoshgacha bo'lgan 3 erkak va 10 ayolda (o'rtacha yoshi 34,3 ± 2,7 yosh) amalga oshirildi. Davo muolajalari 2020–2021 yillarda Toshkent shahar 1-RKSH koloproktologiya bo'limida amalga oshirildi.
Barcha bemorlar ichak evakuatsiyani noyobligini (haftasiga 2 marta yoki undan kam) va kam miqdordagi najasni defikasiya paytida ajralishini qayd etdilar. Kasallikning davomiyligi 2 yildan 20 yilgacha (o'rtacha 12,5 ± 2,3 yil). Bemorlarning yarmidan ko'pi 10 yil va undan ko'proq vaqt davomida surunkali ich qotishidan shikoyat qildilar. Operatsiyadan oldin tekshiruv irrigatsiya, kolonoskopiya va ichakning tranzit vaqtidagi ma'lumotlarga asoslangan bo'lib, ular 24 dan 96 soatgacha va undan ko'proq vaqtni tashkil etdi. 96 soatdan oshadigan tranzit vaqti bemorlarning 52,4 % tomonidan qayd etilgan (o'rtacha vaqt — 88,0 ± 8,8 soat).
Ileorekstomiya bilan kolektomiya yo'g'on ichakning o'ng yarmini safarbar qilish bilan boshladik. Trendelenburg holatida ingichka ichak qovuzloqlari yuqoriga qarab tortildi. O'ng yon kanal peritonining o'tish katlamini kesib, ko'richak gumbazi va yonbosh ichakning terminal qismi ozod qilindi. ichakning gumbazi bo'shatildi. Colon ascendens va yo’g’on ichal jigar burchagini mobilizasiya qildik. Ko'ndalang chambar ichakning mobolizatsiyasi gastro-colon ligamentining kesilishi bilan boshdik, Bunda katta charvni saqlab qolinmaydi. Qo'lga etib borishi qiyin bo'lgan qattiq chap burchakning chiqarilishi taloqqa zarar etkazish xavfi tufayli butun aralashuvning eng muhim bosqichi bo'ldi. Ichakning chap burchagini ozod qilish taloq shikastlanishi xavfi borligi tufayli barcha aralashuvning eng muhim bosqichi bo'ldi. Yo'g'on ichakning chap yarmi rektosigmoid o'tishiga mobilizasiya etildi. Shu darajada lineyli stepler orqali tikilganidan so’ng rezeksiya amalga oshirildi. Rezeksiyaning proksimal qismi yonbosh ichakning terminal qismida, ileoekekal chekkadan 10 sm uzoqlikda amalga oshirildi. Ichak tutqichlari seroz-seroz choklar bilan peritonlangan. Tipik yonma-yon izoperistaltik ileorektoanastomoz hosil qildik. Anastomoz sohasidagi tutqich ichidagi oyna tugunli choklar bilan tikildi.
Uzoq muddatli natijalar va hayot sifatini baholash aralashuvdan so'ng turli vaqtlarda (1 oydan 9 oygacha yoki undan ko'p) bemorlar ko’rigi, telefon orqali suhbatlari va so'rovnomalari tahliliga asoslangan. Ushbu tadqiqot ichak defikasiya chastotasi, najasning tabiati, uning parametrlarning dinamikasi, shuningdek qo'shimcha medikamentoz davolash zarurati to'g'risida ma'lumotlarni to'plashga asoslangan.
Yakuniy natijalar kolostaz, ichak dispepsiyasi belgilari yo'qligi yoki mavjudligiga va konservativ davoning zarurligi va davomiyligiga qarab yaxshi, qoniqarli yoki qoniqarsiz deb baholandi.
Natijalar va muhokama
kolektomiyadan keyin o'tgan vaqt uzayishi sayin operatsiyadan keyingi turli vaqtlarda ichak defikasiyasi o'rtacha chastotasida sezilarli va ishonchli darajada pasayishi kuzatildi (p <0,05).
Dolixokolon fonida surunkali kolostazli bemorlarda funktsional natijalarni o'rganishning yana bir muhim jihati defekatsiya xarakterini baholash edi. So'rov davomida bemorlarga najasni suyuq, yarim shakllangan, shakllangan, zich yoki qattiqligini tavsiflash so'raldi.
Operatsiyadan keyingi birinchi oylarda bemorlarning 2/3 qismida najas yarim shakllangan, uchdan birida suyuq najas bor edi. Bundan tashqari, suyuq stulning paydo bo'lishi chastotasi keskin pasayadi, aralashuvdan 7 oy o'tgach aniqlanmaydi va yarim shakllangan najas borligini qayd etgan bemorlar soni ham kamayadi.
Bemorlarning atigi 4–5 foizida vaqti-vaqti bilan umumiy kolektomiyadan so'ng zich najaslar bo'lgan; bitta bemorda (3,0 foiz) defekasiya paytida kuchanish kerak edi.
Shunday qilib total kolektomiyadan 1 yildan so'ng 95 % bemorlarda sutka davomida bir marotabali (kamroq, ikki marotaba) shakllangan yoli yarimshakllangan stul kuzatildi.
Umumiy kolektomiya bilan og'rigan 2 bemorlarida qoniqarli natijalarga muntazam dori-darmonli korreksiya talab etadiga diareya sindromi mavjudligini takidlashdi. Davolash natijalari surunkali kolostaz belgilari saqlanib qolgan bir bemorda qoniqarsiz deb topildi. Ushbu bemorda diagnoz qo’yish vaqtida proktogen omil kam baholangan edu va rektumning inertligi belgilari bor edi. Aslida, yaxshi ta'sirga erishish uchun bemorga nafaqat yo'g'on ichakda, balki rektumda ham qo'shma operatsiya kerak edi.
So'nggi yillarda takroriy kompleks konservativ terapiya kurslari muvaffaqiyatsiz bo'lgan, shuningdek asoratlar tarixi mavjud bo'lgan dolichocolon bilan og'rigan bemorlarda refrakter qabziyat uchun operatsiyani o'tkazish zarurligi nuqtai nazaridan ustunlik paydo bo'ldi [1, 5, 7]. Shu bilan birga, yo'g'on ichakni cho'zilganligi emas, balki shu fonda surunkali ich qotishining klinik ko'rinishini shakllanishi aralashuvga ko’rsatma bo’la oladi.
Shunday qilib, biz 13 bemorda kolektomiya amaliyoti amalga oshirdik va faqat bitta holatda aralashuvdan keyin uzoq vaqt davomida qoniqarsiz natijalarga erishdik. Kolektomiyaning funktsional natijalarida sezilarli yaxshilanish va operatsiyadan keyingi reabilitatsiya davomiyligi oshishi bilan hayot sifatining oshishi kuzatildi. Natijalar qoniqarli deb hisoblangan holatlarda ijobiy ta'sir davriy konservativ davo kurslari bilan erishildi. Qoniqarsiz natija proktogen omilning kam baholanishi bilan bog'liq edi.
Biz, boshqa mualliflar singari, [6, 8], surunkali kolostazli bemorlarda ileorektal anastomoz bilan total kolektomiya ko’proq bajarilishi kerak, deb hisoblaymiz.
Dolixokolon tomonidan kelib chiqqan surunkali kolostazni jarrohlik yo'li bilan tuzatish uchun total kolektomiya va ileokrektostomiyadan keng foydalanish kerak. Surunkali ich qotishining boshqa sabablarini istisno qilish uchun jarrohlik amaliyotidan oldin to'liq tekshiruvdan o'tish kerak.
Adabiyot:
- Ачкасов С. И. Аномалии развития и положения толстой кишки. Клиника, диагностика, лечение: Автореф. дис.... докт. мед. наук. М., 2013.
- Балтайтис Ю. В., Яремчук А. Л., Радильский С. Е. Оценка функционального состояния прямой кишки при определении объема ее резекции у больных с хроническим колостазом / Функц. диагн. и эффект. леч. заболев. пищевар. //Мат. Респ. научн.практ. конф. Вильнюс, 2013. С. 504–504.
- Наврузов С. Н. Лечение больных толстокишечным стазом //Вест. хирургии. 2015. № 9. С. 123–127
- Яремчук А. Я., Радильский С. Е., Топчий Т. В., Морозова Н. Л. Хронический колостаз — особенности клиники и диагностики // Вест. хирургии. 2016. № 7. С. 113–115
- Hsiao К. С., Jao S. W., Wu С. С. et al. Handassisted laparoscopic total colectomy for slow transit constipation // Int. J. Colorectal. Dis. 2018. V. 23. N4. P. 419–424.
- Kessler H., Hohenberger W. Laparoscopic total colectomy forslow transit constipation // Dis. Col. Rect. 2015. V. 48. N4. P. 860–861.
- Pinedo G., Zarate A. J., Garcia E. et al. Laparoscopic total colectomy for colonic inertia: surgical and functional results // Surg. Endosc. 2019. V. 23. N1. P. 62–65.
- Ripetti V., Caputo D., Greco S. et al. Is total colectomy the right choice in intractable slowtransit constipation? // Surg. 2016. V. 140. N3. P. 435–440.
