Мақолада олий таълимда мактабгача таълим мутахассисларини бошқарув тизимида олиб борилаётган ислоҳотлар билан таништириш, мактабгача таълим муассасалари педагог ўртасида ўзаро рақобатни кучайтиради ва таълим жараёнининг самарадорлигини ошириш, мониторинг натижаларини ахборот технологияси асосида жадвал ва диаграммалар кўринишида мужассамлаштириш каби масалалари ёритилган.
Калит сўзлар: мактабгача таълим, бошқарув, ислоҳот, автоматлаштириш, мониторинг хизмати.
В статье рассматриваются такие вопросы, как ознакомление специалистов дошкольного образования с проводимыми реформами в системе управления, усиление конкуренции среди учителей и повышение эффективности учебного процесса, интеграция результатов мониторинга в виде таблиц и диаграмм на основе информационных технологий.
Ключевые слова: дошкольное образование, менеджмент, реформа, автоматизация, служба мониторинга.
The article discusses issues such as familiarizing preschool education professionals with the ongoing. The article discusses issues such as familiarizing preschool education professionals with the ongoing reforms in the management system, reforms in the management system, increasing competition among teachers and increasing the efficiency of the educational process, the integration of monitoring results in the form of tables and diagrams based on information technology information technology.
Keywords: preschool education, management, reform, automation, monitoring service.
Маълумки, машғулот вақтида талабаларнинг диққати ихтиёрий равишда дарсга қаратилади. Ўқитувчининг дарс давомида методни босқичма-босқич тўғри қўллаб бориши натижасида талабаларнинг диққати ихтиёрийдан кейинги яъни автоматлашган диққат шаклига ўтади. Метод тўлиғича жадвал шаклида мониторда кўрсатилганида диққатнинг кўлами фаоллашади. Методни қизиқарли ва тушунарли қўллаб бориш натижасида талабалар диққатининг кучи ва барқарорлиги ошиб боради. Натижада талабаларни чалғитиши мумкин бўлган дарсдан ташқари таъсирлар субдоминант дарс эса доминант бўлади. Университет ва педагогика институтларида мактабгача таълим мутахассислигига тайёрлашда “Мактабгача таълимда бошқарув ва менежмент” ўқув фанини ўқитиш кўзда тутилган. [1] Бундан мақсад Ўзбекистон республикасининг “Мактабгача таълим ва тарбия тўғрисида”ги [2] Қонун вазифаларидан келиб чиққан ҳолда, мактабгача таълим мутахассисларини бошқарув тизимида олиб борилаётган ислоҳотлар билан таништириш, уларда раҳбарлик кўникма ва малакаларини ўстиришдан иборат. Дарҳақиқат, бошқарув тизимида олиб борилаётган ислоҳотларни жадаллаштириш, таълим сифатини оширишда ахборот технологияларидан фойдаланиш бугунги кунннинг талабига айланган. Бошқарув тизимида маълумотлар тегишли қарорлар қабул қилиш учун асос ҳисобланади. [3] Ахборот технологиясидан фойдаланиш бошқарув тизими сифатини оширишда фаолиятни назорат қилишни енгиллаштирибгина қолмай, таълим муассасаси, туман, (шаҳар), вилоят, республика миқёсида тезкор маълумот олиш, ахборотларни узатиш, алмашиш, фойдаланиш, муҳим қарорлар қабул қилишда ҳам асосий омилдир. Ахборот технологияларини таълим жараёнига тадбиқ этиш бошқарув ишларини автоматлаштиришга кенг йўл очиб беради. Нафақат бошқарув органларини автоматлаштириш, балки шу тизим билан боғлиқ таълим муассасаларини ахборот технологиялари билан таъминлашга эришиш фаолият самарадорлигиниоширишга хизмат қилади. Айниқса, мактабгача таълим тизимида мониторинг хизмати таълим самарадорлигини оширишда мухим аҳамият касб этади.
Мактабгача таълимда мониторинг хизматини компьютер технологиялари асосида олиб бориш:
— мактабгача таълим муассасаси, туман (шаҳар), вилоят, республика босқичида амалга оширилади ва қоғозсиз тезкор маълумот олиш имконини яратади;
— таълим муассасалари самарадорлигини ошириш юзасидан ўз вақтида зарур чора-тадбирлар белгилайди;
— мактабгача таълим муассасалари педагог ўртасида ўзаро рақобатни кучайтиради ва таълим жараёнининг самарадорлигини оширади;
— мутахассисга таълим жараёни фаолияти қай даражада йўлга қўйилганлигини аниқлашга имкон беради;
— таълим-тарбия мазмунини назорат қилади ва ҳисобга олади;
— педагогик тизим ҳақидаги ахборотларни йиғади, умумлаштиради ва маълумотлар банкини яратади;
— муаммоларни аниқлаш, камчиликларни бартараф этишга хизмат қилади ва бошқарув тизими фаолиятини самарали бошқариш учун қарорлар қабул қилиш имкониятини беради;
— мониторинг натижаларини ахборот технолияси асосида жадвал ва диаграммалар кўринишида мужассамлаштириш муассасалар фаолиятининг қай даражада амалга оширилаётганлиги ва рейтингини белгилайди ҳамда муассасалар ўртасида ўзаро рақобатни шакллантиради;
— мониторинг натижаларига қараб муассасалар фаолиятига холисона баҳо бериш имконини яратади;
— таълим муассасаси фаолиятининг барча йўналишлари бўйича (ташкилий ишлар, МТМларда болалар саломатлигини мустаҳкамлаш, педагогик кадрлар салоҳияти ва таълим-тарбия жараёни) муаммоларни аниқлайди, таҳлил қилади, баҳолайди ва башорат қилади, ҳамда тизим фаолияти самарадорлигини оширишга хизмат қилади.
Ҳулоса қилиб айтганда, таълим муассасасини бошқариш, унинг кундалик фаолиятини сифатли ва самарали ташкил этишда раҳбарнинг илмий-методик ва ахборот технологиясидан фойдаланиш бўйича салоҳияти катта аҳамиятга эга. Шундай экан, барча мактабгача таълим муассасалари раҳбар ходимларини махсус педагогик маълумотли кадрлар билан таъминлаш, уларни ахборот технологияларидан фойдаланиш даражаларини ўстириш, мактабгача таълим муассасаларига замонавий компьютер технологияларини киритиш бугунги куннинг долзарб муаммоларидан биридир. Бу муаммоларни ҳал этишда ўз навбатида олий таълим муассасаларининг ўрни муҳимдир. Мактабгача таълим йўналиши талабаларини касбга тайёрлашда педагогика институти ва университетда ўқитиладиган “Мактабгача таълимда бошқарув ва менежмент” алоҳида ўрин тутади. Чунки бу курс мактабгача таълим йўналиши мутахассисларини бошқарув фаолиятига назарий ва амалий жиҳатдан тайёрлайди.
Адабиёт:
- Ўзбекистон республикасининг “Мактабгача таълим ва тарбия тўғрисида”ги Қонуни.
- “Мактабгача таълимда бошқарув ва менежмент” ўқув қўлланма, З.Ботирова 2021й.
- Макаренко А. С. О воспитании. //Золотой фонд педагогики.- М.: Школьная пресса, 2003.- 192 с.
