Шет тілін оқытудағы тұлғаға бағытталған әдіс | Статья в журнале «Молодой ученый»

Отправьте статью сегодня! Журнал выйдет 28 декабря, печатный экземпляр отправим 1 января.

Опубликовать статью в журнале

Автор:

Научный руководитель:

Рубрика: Молодой ученый Қазақстан

Опубликовано в Молодой учёный №20 (310) май 2020 г.

Дата публикации: 13.05.2020

Статья просмотрена: 314 раз

Библиографическое описание:

Жунисбаева, М. Т. Шет тілін оқытудағы тұлғаға бағытталған әдіс / М. Т. Жунисбаева. — Текст : непосредственный // Молодой ученый. — 2020. — № 20 (310). — С. 669-671. — URL: https://moluch.ru/archive/310/69992/ (дата обращения: 16.12.2024).



Бұл жұмыстың өзектілігі жоғары білім беру жүйесінің өзгеру жағдайларына байланысты. Сондай-ақ, жоғары білікті мамандардың қажеттілігі, өсіп келе жатқан қоғамның қажеттіліктерімен байланысты. Шет тілі сабақтарында тұлғаға бағытталған әдісті қолдану заманауи оқытудағы басты мәселелердің бірі болып табылады. Университетте тұлғаны одан әрі әлеуметтендіру және әрбір студенттің кәсіби-бағытталған дағдылары дамитын білім беру ортасын құруға үлкен назар аударылуы тиіс. Әрбір білім алушы — өз қажеттіліктері мен қалауы бар тұлға. Оқытушы шет тілі курсын дайындау және енгізу кезінде тұлғаға бағытталған әдістің барлық аспектілерін ескеруі қажет.

Тірек сөздер: жеке тұлғаға бағытталған әдіс, студент, бағалау, әдіс.

Актуальность этой работы связен с условиями изменения системы высшего образования. Также, потребности в высококвалифицированных специалистах связаны с потребностями растущего общества. Использование личностно-ориентированного подхода на уроках иностранного языка является одной из главных проблем современного обучения. В университете должно уделяться большое внимание созданию образовательной среды, где будут развиваться дальнейшая социализация личности и профессионально-ориентированные навыки каждого студента. Каждый обучающийся-личность, имеющее свои потребности и желания. Преподаватель должен учитывать все аспекты личностно-ориентированного подхода при подготовке и внедрении курса иностранного языка.

Ключевые слова: личностно-ориентированный метод, студент, оценка, метод.

Қазіргі қоғам экономикалық, әлеуметтік және мәдени тұрғыда өзгерістерге ұшырады. Бұл трансформациялар жалпы білім беру жүйесіне де, атап айтқанда жоғары білім беру жүйесіне де қатысты. Қазіргі социумның жаңа экономикалық деңгейге көшуі жоғары мектептің жұмыс істеуіне де әсер етеді. Осыған байланысты техногенді өркениет педагогикасының «антропогендік өркениеттің гуманитарлық педагогикасына» ауысуы жүріп жатыр, оның негізінде «білім алушылар өз дамуының субъектілері болып табылатын» оқыту және тәрбиелеу процесін ұйымдастыру идеясы жатыр [1].

Жалпы білім беру және шет тілдерін оқыту саласында, атап айтқанда, жеке тұлғаға бағытталған оқыту басым болып табылады. Оқыту мұғалімге немесе оқушыға бағытталған тәсілге, немесе осы екі тәсілдің үйлесуіне бағытталуы мүмкін. Ғасырлар бойы мұғалім барлық оқу үрдісінің негізгі буыны және жетекшісі болды. Шетел тілін оқытудың қазіргі жүйесі негізінен дәстүрлі, бірақ оқытушылардан жиі тұлғаға бағытталған әдістерін қолдануды талап етеді. Көп бөлігі бойынша «шет тілі" пәнінің оқу жоспарларын университеттердің оқу-әдістемелік басқармасы қабылдайды, онда мазмұны, кестесі, оқыту шарттары, қатысу саясаты және бағалау үдерісі сипатталады. Шет тілін оқытудың ерекшелігі ескерілмейді. Оқытушыға мұғалімнің жауап беретінін анық түсінетін қатаң нұсқаулықтар беріледі. Мысалы, оқытушыларға сағат саны белгіленген курс беріледі және олар оны алдын ала белгіленген уақыт кезеңінде, әдетте семестрде аяқтауға міндетті. Егер курс бөлінген уақыт аралығында аяқталмаса, оқытушылар оқу бағдарламасының орындалмау себептерін түсіндіруі тиіс. Осылайша, бір жағынан, оқытушыны оқушыларға бағытталған әдістерді пайдалануды сұрайды,ал екінші жағынан, оларды таңдау еркіндігін шектей отырып және оларға оқу бағдарламасының белгілі бір тақырыптарын қамтып, белгілі бір уақыт ішінде мұны жасауға мәжбүрлейді. Бұл жағдайда болашақ маман бәсекеге қабілетті болу үшін авторитарлықтан, гумандылыққа және оқытушы негізгі рөл атқаратын дәстүрлі оқыту процесін, студентке бағытталған оқыту түріне ауыстырылуы қажет. Алайда, бұл ауысу білім беру жүйесінің барлық деңгейлерінде, барлық мамандар қатысқан жағдайда ғана мүмкін екендігін атап өткен жөн [2].

– Білім беру саласындағы мамандар мен басқару органдары мектептерде немесе жоғары оқу орындарында болсын, барлық деңгейлердегі қазіргі жүйе мен оқу бағдарламаларының сипатын қайта қарап, білім алушыға бағытталған оқытуды қамтамасыз ету үшін қажетті өзгерістер енгізуі керек.

– Оқытушылар тұлғаға бағытталған әдісті қолдану үшін жеткілікті құзыретті болуы тиіс.

– Оқытушының негізгі міндеттерінің бірі білім алушыларды ынталы жұмысқа және сабақтарға белсенді қатысуға ынталандыруы тиіс [4].

– Студенттер өз кезегінде оқу үрдісінде өз рөлінің өзгеруіне дайын болуы тиіс.

– Оқытушылар қолданылатын оқу-әдістемелік материалдарды жеке тұлғаға бағытталған әдіс талаптарына бейімдеуге тырысуы керек. Оларды дұрыс қолданған жағдайда студенттердің үлгерімінің объективті көрінісін көрсетеді [4].

– Оқытушы әр түрлі құралдарды (бұқаралық ақпарат құралдары, әлеуметтік желілер, IT-технологиялар) шетел тілін үйренуде студенттердің тұрақты ынтасын қолдау үшін пайдалануы тиіс [3].

Көптеген оқушылар арасында оқуға деген қызығушылықтың жоқтығы байқалады. Мұны барлық мүдделі тараптар: үкіметтегілер, педагогтар, білім беру саласындағы саясатты әзірлеушілер, мұғалімдер, ата-аналар және барлық қоғам байыпты қабылдауы тиіс. Барлығы осы проблеманың себептерін анықтау үшін шаралар қолдануы тиіс. Жеке тұлғаға бағытталған көзқарасқа қатысты барлық білім беру жүйесінің осал тұстарын анықтау үшін зерттеулер жүргізу қажет. Жеке тұлғаға бағытталған әдісті іске асыру жағдайы туралы білу үшін, білім алушылардың көп саны қамтитын жан-жақты зерттеу қажет.

Барлық жүйемен байланысты басқа қиындықтар — бұл бағалау және қатаң оқыту бағдарламасы, топтағы оқушылар санының көптігі және т. б. осының барлығы білім алушыларға бағытталған оқытудағы нақты прогреске қол жеткізу үшін елеулі кедергі жасайды.

Қазіргі бағалау жүйесі мәселелер тудырады. Өйткені оқыту әлі де дәстүрлі бағалау қорытындыланады. Дәстүрлі оқыту әдістерінің негізгі міндеті-жалғыз тестілеу әдісі арқылы жүзеге асырылатын бақылау. Дәстүрлі тесттер декларативтік білімді өлшейді: лексика мен грамматикалық ережелердің меңгерілуі, әр түрлі сипаттағы мәтіндердің дұрыс аударылуы [4; 5]. Олар студенттердің алған түсіну деңгейі мен дағдылардың тереңдігіне қатысты емес. Студенттерге бағытталған әдістерді қолдана отырып бағалау ойлау, сыни және шығармашылық, материалды терең түсіну және т. б. сияқты әртүрлі дағдылар мен қабілеттермен ерекшеленеді және өлшенеді. Журналдарды, файлдарды, блогтар мен жобалардың күнделіктерін пайдалана отырып, өзін-өзі бағалау немесе алқалық бағалау сияқты жаңа әдістерді қолдану керек [5].

Студенттерге бағытталған оқытуда студенттерге де, оқытушыларға да дайын және жеткілікті ресурстар саны қол жетімді болуы керек, оқыту процесінің екі жағы да таңдау, тапсырма беру, іс-шараларды ұйымдастыру және т. б. мүмкіндігіне ие болуы керек. Бұл әрқашан мүмкін емес. Сонымен қатар, жақсы жабдықталған және заманауи кітапханалар барлық жерде қол жетімді емес.

Осылайша, бүгінгі күні Білім берудегі жағдай мынадай, әкімшілік жүйе оқытушыға таңдау еркіндігі берілетін белгілі бір бағдарламаны ұстануға тиіс. Оқытушы-энтузиаст оқушыларға бағытталған әдістерді енгізу немесе оларды пайдалану барысында, ол белгіленген бағдарламаны орындау және оны белгіленген уақытта аяқтау немесе белгілі бір тақырыпты өз таңдауы бойынша емес оқыту қажеттігі сияқты қиындықтарға тап болады.

Біздің пікірімізше, Қазақстан мектептерінде оқушылар ағылшын тілін жеткілікті деңгейде меңгермейді. Яғни, орта мектептерде оқушылардың көпшілігі грамматикамен ғана шектеледі, ал сөздік қорларына көп көңіл бөлмейді. Осыған байланысты, ел мектептерінде үйде оқып, сыныпта мазмұндайтын қосымша пән енгізуді ұсынар едік. Кітаптар оқушылардың деңгейіне сәйкес әдеби, ғылыми-танымдық, детективтік сияқты тематикаларын қамтуы тиіс. Бұл енгізу, оқу дағдысын дамытумен қатар, оқылған материалды мазмұндау арқылы оқушылардың сөйлеу дағдысын дамытуға және сөздік қорын көбейтуге көмектеседі.

Тыңдап үйрету жаттығулары шет тілі сабағында техникалық құралдарды тиімді пайдалану арқылы іске асады. Соңғы кездері қатысымның экрандық, аудио, визуальдық құралдары адам танымына жақсы әсер ететіні дәлелденіп отыр. Дыбыстық сезім арқылы, көру сезімі арқылы, тыңдау арқылы қабылдау мәселесіне қазіргі зерттеушілер үлкен мән беріп отыр. Мысалы: бейнефильм үзіндісінен ойға түйгеніңді жаз (эссе жаз); диктордың оқыған мәтіні бойынша автордың негізгі ойын тауып жаз т. с.с. тапсырмалар оқушының ойды тиянақты етіп, байланыстырып жазуына мүмкіндік ашады. Мұны әр түрлі, үн таспа, бейне таспалар, радио, телеарналарды тыңдау, сөйлеу тілі лабораторияларында жұмыс істеу,шет тіліндегі әндер тыңдату, аудиокітаптар және басқа да практикалық жолдардан өту арқылы іске асады.

Жазбаша дағдылар туралы, оларды түрлі тақырыптарға диктант жазу арқылы дамытуға болады. Бұл оқушыларды ағылшын тілінен сауаттылыққа үйретеді.

Сондай-ақ қорытынды бағалауды тек тестілеу арқылы ғана емес, сөйлеудің төрт түрлі дағдыларының нәтижелеріне сүйене отырып жүргізу қажет екенін атап өткіміз келеді. Тестілеу тілді білу деңгейін анықтаудың тиімді жолы болып табылмайды. Себебі, ол көбіне грамматика және ережелермен ғана шектеледі.

Ең маңыздысы-оқушылардың ағылшын тілін үйренуге деген ынтасы мен қызығушылығы. Оқушылар пәнге деген қызығушылықсыз дами алмайды. Мысалы, Қазақстандағы ана тілі мен екінші тілді (орыс тілі) алып қарайтын болсақ, оларды бала кезінен барлық жерде (үйде, теледидарда, радиода, көшеде, дүкенде және т. б.) кездесіретіндіктен және оны практикалық түрде естіп қолданғандықтан оңай үйрену басымдығына ие болды. Ал ағылшын тілінде бәрі керісінше. Қоғамдық резонанс жоқ. Бұл ағылшын тілін үйренуге негізгі кедергі болып табылады. Бұл мәселенің шешімі субтитрлермен ағылшын тілінде мультфильмдер көрсетілетін телеарна болуы мүмкін.

Қорыта келгенде, тыңдап-түсіну, жазу, оқу, сөйлеу дағдыларысыз шетел тілін өз дәрежесінде, жетік меңгеру мүмкін емес. Бұл дағдылар бір-бірімен тығыз байланысты болғанымен, олардың әр қайсысының орны бөлек және оларға мейлінше жеке сабақ уақыты бөлінуі қажет. Сонымен қатар, шетел тілін уйретуде әрбір тұлғаның қабылдау ерекшеліктері ескерілуі керек. Сонда ғана білім сапасы көтеріліп, әрі сабақ қызықты өтеді. Демек, жеке тұлғаға бағытталған оқытуды басты назарға алуымыз керек.

Әдебиет:

  1. Г. В. Рогова, Ф. М. Рабинович, Т. Е. Сахарова. «Методика обучения иностранным языкам в средней школе». Москва 1991г. 104–123 беттер.
  2. Г. Н. Амандықова, Ш. Е. Баймұқанова, А. Н. Бисенғалиева. «Шет тілін оқыту әдістемесі». Астана 2007ж. 59–62 беттер.
  3. «Қазақстан мектептеріндегі шетел тілдері». Ғылыми әдістемелік журнал. 2011ж 3(57). 41–43 беттер.
  4. Нұрланбекова Е. «Шетел тілін оқытуда бейнефильмдерді қолдану», Шетел тілін оқыту методикасы, № 2, 2005 ж. 17–18 беттер.
  5. Н. И. Гез. Текст лекций по курсу «Методика обучения иностранным языкам в высшей школе» (Раздел «Аудирование»). Москва 1979, 6 -7 беттер.
Основные термины (генерируются автоматически): мена, иностранный язык, личностно-ориентированный подход, Методика обучения, москва, немес.


Ключевые слова

студент, бағалау, әдіс, жеке тұлғаға бағытталған әдіс

Похожие статьи

Мектептің оқу бағдарламасын игерудегі бастауыш сынып оқушыларының артта қалу себептері. Түзету әдістері

Мақалада мектептің оқу бағдарламасын игерудегі бастауыш сынып оқушыларының артта қалу себептері сараланған, себебі оқу-тәрбие процесіндегі қиындықтар бастауыш сыныптарда да пайда болса, баланың міндетті мектеп бағдарламасын меңгеруіне айтарлықтай кед...

Студенттердің шығармашылық қабілеттерін дамытудағы өзіндік жұмыстың рөлі

Бұл мақалада студенттердің шығармашылық қабілеттерін қалыптастыру және оларды дамыту мәселесі қарастырылған. Сондай-ақ, студенттердің шығармашылық қызғушылықтың функциялары, теориялық және практикалық проблемаларды шешу үшін студенттерге қажетті шыға...

Қазақстанда шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту мүмкіндіктері («Ақтөбе облысы Әйтеке би ауданы мысалында»)

Мақалада Қазақстан Республикасындағы шағын және орта кәсіпкерлік саласының қазіргі жағдайы қарастырылды. Өңірлік деңгейде экономикалық өсуге ықпал ететін шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту үшін үрдістер мен мүмкіндіктер талданған. Дамыған шет елдер...

Ұлттық-аймақтық компонент шетел тілін оқытуда әлеуметтік-мәдени құзыреттілікті қалыптастыру құралы ретінде

Мақала шет тілін оқыту үдерісіне ұлттық-өңірлік компонентті интеграциялау арқылы білім алушылардың әлеуметтік-мәдени құзыреттілігін қалыптастырудың негізгі тәсілдеріне арналған. Автор көркем әдебиеттің аудармалары, мәдениет туралы шетелдік мақалалар,...

Оқу нәтижелерін тексеруді және бағалауды ұйымдастыру өлшемдері

Мектеп тарихында білімді қатаң жеке есепке алу жүзеге асырылған және осы мәселе бойынша алғашқы маңызды ғылыми жұмыстар пайда болған сәттен бастап білімді тексеру және бағалау үш негізгі функцияны атқаратыны анықталды: бақылау, оқыту және тәрбиелеу. ...

Университеттің ақпараттық қауіпсіздік тәуекелдерін бағалау әдістемесін әзірлеу

Ақпараттық жүйелер көбінесе әртүрлі қауіп-қатерлерге ұшырайды, бұл әр түрлі шығындарға және де айтарлықтай қаржылық шығындарға әкеп соғуы мүмкін. Ақпараттық қауіпсіздікке келтірілген залал аз шығындардан бастап, ақпараттық жүйенің толық жойылуына дей...

Қазақстандағы мамандық атауларының құрылымындағы англицизмдер

Жаһандану үдерісіне байланысты ағылшын кірме сөздері қоғамда қалыпты жағдайға айналды. Кез келген тіл өзге тілдермен әрекеттесу арқылы дамиды және халықтың сұранысына орай өзгеріп отырады. Оның себебі әлемдік экономиканың, медицинаның дамуы, халықар...

Тілдік мектеп орталықтарда ағылшын тілі сабағында студенттердің және тыңдаушылардың оқыту процесінде шығармашылық қабілеттерін қалыптастыру

Бұл мақалада, көптеген дамыту үшін тыңдаушылардың шығармашылық қабілеттерін шетел тілі сабақтарында. Сонымен қатар, тыңдаушыларды шет тілін үйренуге бей-жай қалдырмауға мүмкіндік бермейтін сабақтан тыс қызметте сабақ қызықты, жандырақ және әр түрлі е...

Инклюзивті білім беру жағдайында ерекше білімді қажет ететін балаларды әлеуметтендіру

Мақалада инклюзивті білім беруді жүзеге асыру аясында ерекше білімді қажет ететін балалардың әлеуметтік дамуы қарастырылған. Ерекше білімді қажет ететін баланың жеке басын әлеуметтендіру процесі мұндай балаларды қоғамға біріктірген жағдайда тиімді бо...

Оқушылардың этикалық мінез құлқының ерекшеліктері

Бұл мақалада оқушылардың талапқа сай болуы, мінез құлықтың ерекшеліктері, мінез құлықтың этикалық бағыты қарастырылды. Этикалық мінез құлықтың қалыптасу барысы мен орындалу әрекеттері тұрғысынан зерттеу жүргізілді. Этикалық мінез құлықтың оқушы бойын...

Похожие статьи

Мектептің оқу бағдарламасын игерудегі бастауыш сынып оқушыларының артта қалу себептері. Түзету әдістері

Мақалада мектептің оқу бағдарламасын игерудегі бастауыш сынып оқушыларының артта қалу себептері сараланған, себебі оқу-тәрбие процесіндегі қиындықтар бастауыш сыныптарда да пайда болса, баланың міндетті мектеп бағдарламасын меңгеруіне айтарлықтай кед...

Студенттердің шығармашылық қабілеттерін дамытудағы өзіндік жұмыстың рөлі

Бұл мақалада студенттердің шығармашылық қабілеттерін қалыптастыру және оларды дамыту мәселесі қарастырылған. Сондай-ақ, студенттердің шығармашылық қызғушылықтың функциялары, теориялық және практикалық проблемаларды шешу үшін студенттерге қажетті шыға...

Қазақстанда шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту мүмкіндіктері («Ақтөбе облысы Әйтеке би ауданы мысалында»)

Мақалада Қазақстан Республикасындағы шағын және орта кәсіпкерлік саласының қазіргі жағдайы қарастырылды. Өңірлік деңгейде экономикалық өсуге ықпал ететін шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту үшін үрдістер мен мүмкіндіктер талданған. Дамыған шет елдер...

Ұлттық-аймақтық компонент шетел тілін оқытуда әлеуметтік-мәдени құзыреттілікті қалыптастыру құралы ретінде

Мақала шет тілін оқыту үдерісіне ұлттық-өңірлік компонентті интеграциялау арқылы білім алушылардың әлеуметтік-мәдени құзыреттілігін қалыптастырудың негізгі тәсілдеріне арналған. Автор көркем әдебиеттің аудармалары, мәдениет туралы шетелдік мақалалар,...

Оқу нәтижелерін тексеруді және бағалауды ұйымдастыру өлшемдері

Мектеп тарихында білімді қатаң жеке есепке алу жүзеге асырылған және осы мәселе бойынша алғашқы маңызды ғылыми жұмыстар пайда болған сәттен бастап білімді тексеру және бағалау үш негізгі функцияны атқаратыны анықталды: бақылау, оқыту және тәрбиелеу. ...

Университеттің ақпараттық қауіпсіздік тәуекелдерін бағалау әдістемесін әзірлеу

Ақпараттық жүйелер көбінесе әртүрлі қауіп-қатерлерге ұшырайды, бұл әр түрлі шығындарға және де айтарлықтай қаржылық шығындарға әкеп соғуы мүмкін. Ақпараттық қауіпсіздікке келтірілген залал аз шығындардан бастап, ақпараттық жүйенің толық жойылуына дей...

Қазақстандағы мамандық атауларының құрылымындағы англицизмдер

Жаһандану үдерісіне байланысты ағылшын кірме сөздері қоғамда қалыпты жағдайға айналды. Кез келген тіл өзге тілдермен әрекеттесу арқылы дамиды және халықтың сұранысына орай өзгеріп отырады. Оның себебі әлемдік экономиканың, медицинаның дамуы, халықар...

Тілдік мектеп орталықтарда ағылшын тілі сабағында студенттердің және тыңдаушылардың оқыту процесінде шығармашылық қабілеттерін қалыптастыру

Бұл мақалада, көптеген дамыту үшін тыңдаушылардың шығармашылық қабілеттерін шетел тілі сабақтарында. Сонымен қатар, тыңдаушыларды шет тілін үйренуге бей-жай қалдырмауға мүмкіндік бермейтін сабақтан тыс қызметте сабақ қызықты, жандырақ және әр түрлі е...

Инклюзивті білім беру жағдайында ерекше білімді қажет ететін балаларды әлеуметтендіру

Мақалада инклюзивті білім беруді жүзеге асыру аясында ерекше білімді қажет ететін балалардың әлеуметтік дамуы қарастырылған. Ерекше білімді қажет ететін баланың жеке басын әлеуметтендіру процесі мұндай балаларды қоғамға біріктірген жағдайда тиімді бо...

Оқушылардың этикалық мінез құлқының ерекшеліктері

Бұл мақалада оқушылардың талапқа сай болуы, мінез құлықтың ерекшеліктері, мінез құлықтың этикалық бағыты қарастырылды. Этикалық мінез құлықтың қалыптасу барысы мен орындалу әрекеттері тұрғысынан зерттеу жүргізілді. Этикалық мінез құлықтың оқушы бойын...

Задать вопрос