Мемлекет басшысы Н.Ә. Назарбаев өткен жылғы «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» [1] бағдарламалық мақаласында аударма мәселесіне ерекше назар аударғаны баршамызға мәлім. Нәтижесінде 2017 жылы «Ұлттық аударма бюросы» қоғамдық қоры құрылып, «Жаңа гуманитарлық білім. Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық» жобасы жүзеге асырыла бастады. Бағдарламалық мақаланың бір жылдығында «Жаңа гуманитарлық білім. Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық» жобасы бойынша жарық көрген кітаптардың тұсаукесері тек аудармашылар тобының ғана емес, барша халықтың асыға күткен шарасы еді.
2017 жылы құрылған «Ұлттық аударма бюросы» қоғамдық қорының жүзеге асырып жатқан «Жаңа гуманитарлық білім. Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық» жобасы тарих, саясаттану, әлеуметтану, философия, психология, мәдениеттану және филология ғылымдары бойынша студенттерге толыққанды білім беруге қажетті барлық жағдайды жасайды. Жақында ғана философия, əлеуметтану, психология, тіл білімі, антропология мен дінтану, журналистика, экономика мен кəсіпкерлік салаларын қамтитын алғашқы 18 оқулықтың жарыққа шығуы осы шараның бастауы болды.
Аударма мемлекеттік маңызы бар сала болғандықтан, аудармашыларға жоғары талаптар қойылады. Мамандар рухани дүниетанымының кеңдігімен қатар, ауқымды және жан-жақты білім иелері болуы керек. Ғылыми-техникалық әдебиеттердің аудармашысы берілген саланың барлық мәселелерін білуі керек. Ғылыми әдебиеттерді аудару терминдерді кеңінен қолданумен сипатталады. Термин нақты болғандықтан оның берілуі де дәлдікті талап етеді. Сәйкесінше, аудармашы берілген ғылым саласының терминологиясын жетік білуі тиіс. Аудармашылар қауымы бұл үдеден шыға білді деп ойлаймыз.
Философия, антропология мен дінтану салалары бойынша аударылған кітап авторлары әлемдік деңгейдегі беделді ғалымдар. Мәселен, француз жазушысы және әлеуметтанушысы Реми Хесс Париж университетіндегі қызметінде 80-ге жуық докторлық диссертацияларға жетекшілік жасаған екен. Бүгінде шәкірттерінің көпшілігі әлемнің 15 еліндегі беделді университеттердің профессорлары болып табылады. «Философияның таңдаулы 25 кітабы» еңбегінде Платон мен Аристотельден бастап А. Бергсон мен М. Хайдеггерге дейін айтылады.
Дерек Джонстон Ирландиядағы Мидлтон колледжінің проректоры болған. Аталған оқу орнында 30 жылдан астам еңбек еткен. «Философияның қысқаша тарихы» атты кітапта философия ғылымдарының дамуына ерекше үлес қосқан Сократ және Платон, Аристотель, Эпикур мен Зенон, Ф. Аквинский, Р. Декарт, Дж. Локк пен Монтескье, Б. Спиноза, Д. Юм, И. Кант, К. Маркс, Ф. Ницше, Л. Витгенштейн, М. Хайдеггер, Ж-П. Сартр, Ж. Деррида сынды танымал философтар туралы баяндалады. Әрбір бөлімде ойшылдардың қысқаша өмір жолы мен олардың негізгі идеялары ұсынылады.
Энтони Кенни ағылшынның танымал фәлсафашы ғалымы. 1989-1993 жылдары Британ Академиясының Президенті болған. 1961 жылы Оксфорд университетінде философия докторы дәрежесін иеленсе, 1980 жылы Әдебиет докторы, 1987 жылы Азаматтық құқық докторы дәрежелерін иеленген. «Батыс философиясының жаңа тарихы» атты төрт бөлімді еңбегінің алғашқы екі бөлімі аударылып отыр. Жалпы ғалымның бұл еңбектері философия тарихы бойынша беделді басылымдар болуымен қатар, философияның негізгі бөлімдеріне кіріспе бағыттар беруге мүмкіндігі мол.
Карен Армстронг салыстырмалы дінтану саласындағы танымал британдық дінтанушы, философ әрі публицист. Медиа саласындағы жұмыстары үшін Мұсылман қоғамдық-саяси кеңесінің сыйақысын алған. Рузвельт Институты, TED конференциясы, Тюбинг университеті жүлделерінің иегері. Сонымен қатар, Астон университеті, Сент-Эндрюс университеті, Макгилла университетінің құрметті ғылым докторы. «Иудаизм, христиандық пен исламдағы 4000 жылдық ізденіс: Құдайтану баяны» атты еңбектен бірнеше сауалдарға жауап алуға болады: жалғыз Құдай ұғымы адамзат түйсігінде қайдан пайда болды; адамның Құдай туралы түсініктері қалай өзгеріп отырды; Жаратушы иудаизм, христиандық және исламның қандай келбеттерін белгіледі; осы үш әлемдік діндер бір-біріне қалай әсер етеді.
Алан Барнард антропология тарихы, әлеуметтік антропология және салыстырмалы этнология салаларының танымал өкілдерінің бірі. 1978 жылдан бастап Эдинбург университетінде қызмет атқарады. 2010 жылдан бастап Британ академиясының мүшесі. «Антропология тарихы мен теориясы» атты еңбекте автор мәселе бойынша қалыптасқан теориялар мен мектептер көзқарастарын жүйелейді. Ғалым тек жүйелеп қана қоймай, берілген теорияларға өзіндік бағасын ұсынады.
Жалпы аударма адамзаттың мәдени дамуында ерекше орын алады. Аударма нәтижесінде бір елдің азаматтары өзге елдің өмірі, тұрмыс-тіршілігі, тарихы, әдебиеті және ғылыми жетістіктерімен танысады. Аударылған және алдағы уақытта аударылатын кітаптар ұлттық ғылыми әдебиеттердің бір бөлігі болатындығына сеніміміз мол. Сондықтан осы жылы жарық көрген 18 оқулықтың алдағы уақытта жаңа гуманитарлық білім берудегі жемісін көретіндігіміз анық. Бұл аударма жұмыстары тек студенттер қауымына ғана емес, ғалымдардың ғылыми ізденістеріне көмек беретіндігіне сенеміз.
Алғыс білдіру
Ғылыми-зерттеу жұмысы «Болашақ» Ғылыми-зерттеу институты жанындағы Әлеуметтік-экономикалық және саяси зерттеулер ғылыми-зерттеу орталығының «Сананы жаңғырту бағыттарының мәні, мазмұны және түсініктері» университетішілік жобасы шеңберінде орындалып, университет құрылтайшысының қаржыландыруымен жарық көрді.
Әдебиет:
- Назарбаев Н.Ә. Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру // Егемен Қазақстан. - 2017. – 12 сәуір.
